Hoe erg is het als mijn softwarepakket 'end-of-life' is?

De levenscyclus van software

Software wordt ontwikkeld, aangepast, onderhouden en in sommige gevallen op een gegeven moment uitgefaseerd. Een applicatie, bijvoorbeeld voor je ledenadministratie, heeft daarmee een bepaalde levenscyclus. Dat heeft gevolgen voor je investeringen, maar ook voor je organisatie, bijvoorbeeld hoe je werkt en de informatie die je in je systemen hebt.

Producten, en dus ook software, doorlopen een levenscyclus die bestaat uit introductie, groei, volwassenheid en verval. De eerste twee fases zijn erop gericht om het product naar de markt te brengen en het marktaandeel ervan te vergroten. In de volwassenheidsfase stabiliseert de verkoopgroei en tijdens het verval bereikt het product het einde van zijn levensfase.

Er zijn verschillende redenen waarom software het einde van zijn levenscyclus bereikt. Bijvoorbeeld een verandering van de vraag uit de markt, nieuwe innovaties in technologie, de veroudering van een product of het feit dat het marktaandeel te klein is en het voor de leverancier niet rendabel meer is om de software te onderhouden.

‘End of life’ van software: welke opties heb je?

Er zijn twee manieren waarop een softwareproduct aan het einde van zijn leven kan voortbestaan. Het is belangrijk om dit verschil goed inzichtelijk te hebben, omdat er nogal wat risico’s aan kleven. Het kan zijn dat je software niet meer doorontwikkeld wordt maar nog wel wordt ondersteund. In het meest nadelige geval wordt je software niet meer doorontwikkeld en niet ondersteund. Hoe zit dat precies?

Wanneer een softwareleverancier aangeeft dat zijn product niet langer onderhouden wordt, en dus ‘end of life’ is, is het cruciaal om te weten of je als klant nog wel kunt rekenen op ondersteuning. Sommige leveranciers laten weten dat ze mogelijke bugs of fouten in de software blijven repareren, maar dat er geen nieuwe mogelijkheden meer worden gebouwd. In dat geval kun je voorlopig nog wel even met je huidige software voort, maar is het verstandig om je toch te gaan oriënteren op een alternatief. Want met software die niet verder wordt ontwikkeld, staat jouw ontwikkeling feitelijk ook stil.

‘End of life’ zonder ondersteuning

Wanneer je leverancier aangeeft dat hij ook geen bugs of fouten in de software meer oplost, loop je als organisatie een groot risico. Niet alleen kun je te maken krijgen met een bug die je hele systeem plotseling vast kan laten lopen, maar er liggen mogelijk ook cybercriminelen op de loer. Zij zijn altijd op zoek naar onbekende gaten in software en zodra ze die hebben gevonden, buiten ze die uit. Daardoor loop je een groter risico op datalekken. Maar je kunt ook getroffen worden door bijvoorbeeld ransomware waarbij je data ‘gegijzeld’ wordt en pas weer aan je wordt teruggegeven wanneer je een – vaak niet geringe – losgeldsom betaalt aan de criminelen. Iedere kwetsbaarheid die niet meer wordt opgelost vormt een groot risico voor je organisatie waar je in dit geval niets aan kunt veranderen omdat alleen je leverancier dat kan. Het is dan een kwestie van tijd voordat er iets mis gaat en dat moet je natuurlijk voor zijn.

Zo voorkom je dat je te maken krijgt met ‘end of life’-software

Wees je altijd bewust dat een leverancier kan besluiten om de doorontwikkeling van software te staken. Hoewel de meeste softwarepartijen dat echt niet van de ene op de andere dag doen en je heus de tijd geven om een alternatief te zoeken, is het niet prettig als je door deze boodschap overvallen wordt.

Het lijkt soms aantrekkelijk om een goedkope oplossing te kiezen. Vaak zijn dat al verouderde oplossingen of worden ze geleverd door een hele kleine leverancier, soms zelfs eenmanszaken. Het risico dat je vervolgens opgezadeld komt te zitten met een softwareoplossing die minder lang meegaat dan je had gehoopt, is groot en dan blijkt goedkoop uiteindelijk duurkoop.

Zoek daarnaast een softwareleverancier met een serieuze schaalgrootte en een sterke positie in de markt. Het is belangrijk dat die leverancier een visie en verstand van zaken heeft. Vraag hoe die leverancier de markt en de ontwikkelingen in jouw branche ziet en vraag naar voorbeelden van recent ontwikkelde functionaliteit. Zeker bij de aanschaf van software is het goed om niet alleen naar de korte termijn – de prijs – te kijken. Het is de lange termijn die het verschil maakt want daarbij komen vragen kijken als de toekomst en de houdbaarheid van het pakket. Zo zorg je dat je waar krijgt voor je geld en niet het risico loopt dat je sneller dan je denkt op zoek moet naar een alternatief.

Hoe nu verder?

Als je onverhoopt te maken krijgt met een 'end-of-life' situatie, dan is het verstandig om een aantal dingen direct te doen:

• Vraag je huidige leverancier per wanneer hij van plan is de software uit te faseren. Dit is vaak niet per direct of op heel korte termijn, tenzij hij failliet is gegaan of om een andere reden niet in staat is de software nog in de lucht te houden. 
• Vraag je huidige leverancier ook hoe de ondersteuning en het onderhoud van de software vormgegeven worden tot het moment dat de software daadwerkelijk uitgefaseerd is. Zo weet je beter of je direct actie moet ondernemen of dat je de tijd hebt om je te oriënteren op alternatieven.
• Breng in kaart welke rol de software in je organisatie speelt. Was je tevreden met wat de software kon, of merkte je dat je behoefte had aan andere of meer functionaliteit? 
• Als je dan toch de kans hebt om opnieuw software te selecteren, zorg dan dat je goed beslagen ten ijs komt. Nu is het moment om software te kiezen die precies bij je organisatie past. Schrijf als je het echt grondig wil aanpakken een visie op IT in je organisatie en formuleer op basis daarvan een programma van wensen en eisen.

Wil je meer weten over hoe je softwareselectie aanvliegt? Kijk dan in onze kennisbank voor meer artikelen.